Oficjalny sklep kanału Nie wiem, ale się dowiem!
Jak pokazują badania CBOS, aż 87% Polaków przywiązuje dużą wagę do własnego wyglądu, a większość badanych uważa, że dobra prezencja sprzyja powodzeniu w życiu osobistym i zawodowym. Biorąc pod uwagę, jak ważna jest dla nas atrakcyjność fizyczna w codziennym życiu, nie będzie zaskoczeniem, że ludzie szukają sposobów na zmianę swojego wyglądu, aby dostosować się do społecznych ideałów atrakcyjności.
Raport CBOS wskazuje także, że 20% Polaków nie jest zadowolonych ze swojego wyglądu, a 3% nie akceptuje swojej powierzchowności. Dodatkowo, aż 47% Polaków chętnie zmieniłoby coś w swoim wizerunku. Najczęściej zmiana miałaby dotyczyć spadku masy ciała.
Dla wielu pierwszym skojarzeniem z chirurgią plastyczną jest świat gwiazd i celebrytów. Hollywood określa się mianem największej siły napędowej chirurgii plastycznej, ponieważ jest to miejsce, które od lat wyznacza standardy piękna, zarówno na ekranie, jak i poza nim. Fakt, że duża liczba gwiazd poddała się operacjom plastycznym, aby poprawić swój wygląd, zawsze odbijał się na ich obserwatorach. Nie dziwi więc fakt, że w którymś momencie obserwatorzy gwiazd i influencerów zaczęli podążać tą samą ścieżką i sami zainteresowali się operacjami plastycznymi.
Czy w XXI wieku panuje kult operacji plastycznych?
Według The Aesthetic Surgery Society liczba zabiegów chirurgicznych w 2021 roku wzrosła o 54% w samych Stanach Zjednoczonych. W Kanadzie wiodącymi zabiegami chirurgii plastycznej są botoks i plastyka nosa. Mimo, iż operacje kosmetyczne są dostępne dla każdego, to kobiety wykonują 94% wszystkich zabiegów.
Jak się okazuje, operacje plastyczne są obiektem zainteresowania, niezależnie od wieku. Aż 43% pacjentów w wieku szkolnym przyznaje, że chce w przyszłości poddać się większej liczbie operacji, co pokazuje ogromną skalę nie tylko mody na operacje plastyczne, ale także braku akceptacji dla własnego ciała.
Czy medycyna estetyczna to wymysł współczesności?
Pod pojęciem medycyny estetycznej kryje się grupa zabiegów wykonywanych na ludzkim ciele, mająca na celu przywrócenie lub ulepszenie naturalnego wyglądu. W skład takich technik wchodzą zabiegi stomatologiczne, dermatologiczne i kosmetyczne, a także chirurgia plastyczna.
Zabiegi, których celem jest modyfikacja ludzkiego ciała, są znane od tysiącleci. W VI w. p.n.e. przeprowadzano rekonstrukcje nosa, uszu i ust w Indiach, natomiast w Chinach od X w. naszej ery zmniejszano kobietom stopy, ponieważ ideałem wówczas była niewiasta o drobnych nogach. W XIX wieku w Wielkiej Brytanii przeprowadzano liftingi twarzy, często zakończone zgonem pacjenta ze względu na używane materiały, czyli roztwór arszeniku i ołowiu. Marylin Monroe swą twarz i wizerunek zawdzięczała także chirurgii plastycznej – by uczynić jej twarz bardziej kształtną, w podbródek wszyto rodzaju implantu, którym była gąbka.
Tendencje, które współcześnie obserwujemy pokazują, że medycyna wyszła poza funkcje naprawcze, rozumiane jako niesienie pomocy osobom potrzebującym. Dziś działania w obszarze medycyny estetycznej bardzo często „reperują normalność”. Zabiegi nie tyle wiążą się z usuwaniem cielesnych dysfunkcji, co z postrzeganiem ciała jako niedostatecznie dobrego, pomimo posiadania pełnej sprawności. Zatem zamiast akceptacji swojego wyglądu, niektórzy decydują się na inwazyjne zabiegi, mające zmienić wygląd, a tym samym poprawić myślenie o sobie samym. Jednak tutaj należy zadać sobie pytanie – czy medycyna plastyczna, której celem jest znoszenie niepewności wobec własnego ciała, nie rodzi tej niepewności na nowo?
Obecnie wygląd zewnętrzny stał się swoistą wizytówką człowieka. Może nawet informować o pozycji ekonomicznej, zawodowej, rodzinnej czy towarzyskiej. Lansowany w mediach modny ubiór, fryzury, makijaż, kształt sylwetki, czy budowa ciała wskazują na to, jak definiuje się ideał kobiety i mężczyzny. To właśnie prasa, telewizja, kino, branża showbiznesu oraz Internet określają, co jest teraz modne i pożądane w wyglądzie. Tak jak dawniej reklamy pokazywały, że można stać się kimś lepszym za pomocą np. określonego produktu na odchudzanie, tak teraz media pokazują, że aby osiągnąć stan spełnienia, wystarczy zrobić sobie operację plastyczną.
Ludzie (zwłaszcza młodzi), na bazie tak ukształtowanego obrazu, starają się dorównać współczesnym kanonom. Jednak jeśli nie masz odpowiedniej ilości pieniędzy jak np. Bella Hadid, która znana jest ze swojej spektakularnej transformacji, możesz być nieco sfrustrowany… Bowiem to od statusu ekonomicznego zależy, czy na taką przemianę można sobie pozwolić.
Ciało stało się elementem dobytku, a nie częścią człowieka.
Co możemy zauważyć w dzisiejszym świecie to fakt, że ciało przestało być traktowane jako coś stałego i niezmiennego. Obecnie jest ono pewnym projektem, które należy nieustannie ulepszać.
Amerykańska stacja muzyczna MTV we wczesnych latach dwutysięcznych nadawała program „Chcę mieć znaną twarz”, w którym bardzo młodzi ludzie, zarówno dziewczęta jak i chłopcy, poddają się zabiegom chirurgicznym, by upodobnić się do sławnych ludzi. Format zaszczepiał w uczestnikach myśl, że wraz z nowym wyglądem przejdzie na nich także sława, prestiż i bogactwo gwiazd, do których się upodabniają.
Czego jednak nie mówi się o operacjach plastycznych? Zbyt mało uwagi poświęca się skutkom ubocznym i konsekwencjom, wynikającym z podejmowania się takich zabiegów. Jak to wygląda w mediach? Operacje są przede wszystkim gloryfikowane i utożsamiane jedynie z zaletami. Wyjątkiem jest program “Chcę mieć znaną twarz”, gdzie każdy przypadek udanego zabiegu, „równoważony” jest świadectwem osoby, u której operacja wywołała niepożądane skutki uboczne.
Jak słusznie zauważa Magdalena Wieczorkowska, będąca kierowniczką Zakładu Socjologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, we współczesnym świecie można obserwować zjawisko rozdwojenia perspektywy na medycynę. W potocznym dyskursie mówi się o tym, że każda operacja niesie za sobą ryzyko powikłań i niechcianych skutków ubocznych, a z drugiej strony zabiegi medycyny estetycznej reklamuje się jako mało inwazyjne, niegroźne i niepozostawiające trwałych śladów na ciele.
Można więc odnieść wrażenie, że chodzi tu o dwie odmienne medycyny. Jedna z nich to medycyna ratująca życie, trudna, skomplikowana, bolesna, obciążona dużym ryzykiem. Druga zaś, to świat bezbolesnych zabiegów, miłego i troskliwego personelu, pozbawiony ryzyka, bólu i zagrożeń. To rozdwojenie jest równie niekorzystne dla pacjentów jak i samej medycyny. A ten drugi sposób obrazowania zabiegów można spotkać niezwykle często m.in. w mediach społecznościowych.
Oczywiście kult operacji plastycznych oraz gloryfikacja ich w mediach niesie za sobą różne konsekwencje. To przede wszystkim ryzyko wystąpienia uzależnienia od operacji plastycznych, zaliczającego się do uzależnień behawioralnych. Jednym z najbardziej jaskrawych przykładów nadmiernego wykorzystywania takich zabiegów jest postać ekscentrycznej Kobiety Kot – czyli Jocelyn Wildenstein. Jako młoda kobieta o delikatnej urodzie, z czasem zaczęła marzyć o tym, by mieć bardziej kocie rysy. Skończyło się to groteskowym efektem i utratą ogromnej ilości pieniędzy.
Operacja plastyczna może wiązać się także z ryzykiem problemów psychologicznych zarówno dla pacjenta, jak i jego najbliższego otoczenia. Wielu osobom wydaje się, że po zabiegu zmieni się nie tylko ich wygląd, ale także charakter, osobowość, znikną kłopoty finansowe, małżeńskie czy towarzyskie. Zderzenie z rzeczywistością może się jednak okazać brutalne, ponieważ (tak jak zostało już wcześniej wspomniane) wiele zabiegów estetycznych wynika nie z potrzeby naprawienia realnego defektu, lecz z potrzeby poczucia się lepiej i zaakceptowania siebie. Pamiętajmy jednak, że akceptacja to proces psychologiczny, który odbywa się głęboko w naszym umyśle i trudno jest go zastąpić wyłącznie zmianą zewnętrzną – czyli operacją.
Inną z możliwych konsekwencji postępującego kultu operacji jest wzrost nierówności społecznych i polaryzacja między bogatymi, a biednymi. Ponieważ, tak jak powiedzieliśmy już wcześniej, zabiegi medycyny estetycznej są dziś synonimem wysokiego statusu społecznego i materialnego. Znajduje to nawet odzwierciedlenie w popularnym i całkiem bezczelnym powietrzu “Nie ma ludzi nieatrakcyjnych, są tylko ludzie biedni”.
Warte podkreślenia są również skutki finansowe – niekiedy dany zabieg należy powtarzać, aby poprawić lub utrzymać zadowalający efekt. Oprócz tego można spotkać także konsekwencje, związane z wyznaczaniem ideałów piękna i sukcesu, a tym samym – redefiniowaniem relacji międzyludzkich, które przestają opierać się na wiedzy, doświadczeniu, poglądach, czy zainteresowaniach, a są wyznaczane przez wygląd zewnętrzny. Nadmierna koncentracja na wyglądzie i nieustanne jego poprawianie może wiązać się również ze skutkami natury moralnej, czyli zacieraniem granicy między tym co rzeczywiste i naturalne, a tym co sztuczne i wykreowane.
Jak przekonuje psycholog Joanna Węglarz, z zabiegów medycyny estetycznej korzysta coraz więcej osób, są to także nastolatki obojga płci, dla których obraz ciała jest bardzo ważnym elementem postrzegania siebie.
– Ciężko postawić granicę między niezbędnymi zabiegami, które stanowią element terapii, a fanaberią. W tym drugim przypadku już po pierwszej operacji może być tak, że ciężko będzie się zatrzymać, powiedzieć sobie “stop”. – tłumaczyła. – Według badań, pod skalpel trafiają często osoby, które mają niską samoocenę i postrzegają swoją wartość przez pryzmat ocen innych. W takich przypadkach warto, zamiast wybierzemy się do chirurga, udać się na terapię, bo operacje plastyczne w perspektywie długofalowej najczęściej nie poprawiają samooceny.
Ale dlaczego właściwie ludzie decydują się na wykonywanie operacji plastycznych? Badania wskazują przede wszystkim na wpływ mediów, ewolucyjne zainteresowania oraz czynniki osobiste, związane z pacjentem. Tutaj ciekawym przykładem może być postać Michaela Jacksona, który rozpoczął swoją przygodę z operacjami w bardzo młodym wieku. Jego chęć zmiany wyglądu wynikała z nienawiści do swojego ojca, do którego był bardzo podobny.
Współcześnie obserwowany jest duży postęp technologiczny w obszarze chirurgii plastycznej. Ten postęp naturalnie sprawił, że jest ona bezpieczniejsza i mniej inwazyjna, zapewnia szybszy czas rekonwalescencji, a także obniża koszty zabiegów. Doprowadziło to do tego, że ludzie mniej obawiają się konsekwencji przeprowadzenia ich u siebie.
Innym z powodów jest oczywisty wpływ Internetu, w tym mediów społecznościowych na postrzeganie własnego ciała. Kreowanie pewnego ideału kobiety i mężczyzny doprowadziło do tego, że niektórzy zaczęli zauważać u siebie wady, których wcześniej nie widzieli, a to doprowadziło do ogólnego niezadowolenia ze swojego wyglądu. Prostym środkiem, by pozbyć się tego niezadowolenia, stały się różne zabiegi estetyczne. Media społecznościowe wyznaczają wszelkiego rodzaju trendy i standardy, ponieważ ludzie mają szybki dostęp do najnowszego i specjalnie wykreowanego na potrzeby komercyjne wyglądu gwiazd i influencerów, których obserwują np. na Instagramie.
Jednak nie jest tak, że operacje zmieniające wygląd to wyłącznie subiektywny wymysł poszczególnych osób. Bardzo często operacje są odpowiedzią na palące potrzeby, chociażby ze względów zdrowotnych, bowiem chirurgia plastyczna może być metodą leczenia wielu schorzeń – np. plastyka nosa może poprawić oddychanie, a plastyka powiek umożliwia lepsze widzenie. Inną z przyczyn mogą być wady wrodzone czy po prostu niechęć do określonych cech ciała. Przykładem takiej modyfikacji może być plastyka odstających uszu.
Ludzie decydują się na takie operacje również z bardzo prozaicznych powodów. Pragną zwiększyć poczucie własnej wartości i pewności siebie, co wiąże się z pragnieniem zdobycia aprobaty społecznej.
Celem tego odcinka jest uświadomienie Ci, jak ogromną rolę w dzisiejszym świecie pełni pogoń za idealnym wyglądem. Motywacje do podjęcia operacji plastycznych mogą być różne. Warto jednak pamiętać, by – tak jak w każdym obszarze życia, zachować umiar i rozsądek.
Źródła:
1.BELLA HADID – THE TRUTH BEHIND THE GLOW UP (online), dostęp: https://www.youtube.com/watch?v=dHYbl-oHGds, [data dostępu: 20.10.2023].
2. CBOS, Komunikat z badań: Czy jesteśmy zadowoleni ze swojego wyglądu?, nr 104/2017, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2017/K_104_17.PDF.
3. Gawron D., Wpływ zabiegów upiększających na ocenę własnego wyglądu i nastrój u kobiet w wieku średnim, “Psychologia Jakości Życia” 2013, tom 12, nr 2, s. 97-110.
4. Instagram Belli Hadid (online), dostęp: https://www.instagram.com/bellahadid/, [data dostępu: 20.10.2023].
5. Instagram Jocelyne Wildenstein (online), dostęp: https://www.instagram.com/jocelynewildenstein/, [data dostępu: 20.10.2023].
6. Marilyn Monroe: Plastic Surgery (online), dostęp: https://www.youtube.com/watch?v=7ci-WUUZ5iM, [data dostępu: 21.10.203].
7. Operacja plastyczne – robić czy nie? “Najważniejsze, by o siebie dbać na co dzień” (online), dostęp: https://www.polskieradio.pl/10/4023/artykul/2781087,operacja-plastyczne-robic-czy-nie-najwazniejsze-by-o-siebie-dbac-na-co-dzien, [data dostępu: 20.10.2023].
8. Pearlman R.L., Wilkerson A.H., Cobb E.K., Factors Associated with Likelihood to Undergo Cosmetic Surgical Procedures Among Young Adults in the United States: A Narrative Review, “Clinical, Cosmetic and Investigational Dermatology” 2022.
9. Statistics 2020-2021, Aesthetic Plastic Surgery National Databank (online), dostęp: https://cdn.theaestheticsociety.org/media/statistics/2021-TheAestheticSocietyStatistics.pdf, [data dostępu: 20.10.2023].
10. SZOKUJĄCE KRĘPOWANIE STÓP W CHINACH // OKALECZANIE CIAŁA W IMIĘ PIĘKNA (online), dostęp: https://www.youtube.com/watch?v=7Xg9IEMAzKE, [data dostępu: 20.10.2023].
11. Wieczorkowska M., Dylematy etyczne medycyny estetycznej – medycyna naprawcza, czy urynkowienie ciała?, “Annales. Etyka w życiu gospodarczym” 2007, nr 10, s. 95 – 102.
12. What Are The Top 5 Reasons People Get Plastic Surgery? (online), dostęp: https://www.applebaummd.com/blog/what-are-the-top-5-reasons-people-get-plastic-surgery/, [data dostępu: 20.10.2023].
13. Wilson J., What Is Hollywood’s Influence On A Record-Breaking Period In 2021 For Plastic Surgery (online), dostęp: https://www.forbes.com/sites/joshwilson/2022/08/25/what-is-hollywoods-influence-on-a-record-breaking-period-in-2021-for-plastic-surgery/?sh=16ef26433272, [data dostępu: 20.10.2023].
14. Wilson J., Cosmetic Surgery Is On The Rise With Technology And Hollywood Is At The Center Of It (online), dostęp: https://www.forbes.com/sites/joshwilson/2023/01/18/cosmetic-surgery-is-on-the-rise-with-technology-and-hollywood-is-at-the-centre-of-it/, [data dostępu: 20.10.2023].
